اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان

تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام و اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان، دو مقوله‌ای است که با تحقیق در آن‌ها می‌توان نظام فکری امت اسلامی را در دو سطح «جامعه» و «نخبگان» تصویر کرد. با آنکه زمینه پیدایش تفکر جامعه‌شناختی در سرزمین‌های اسلامی پیش از سرزمین غرب فراهم بوده است، اما اندیشه اجتماعی در اسلام کمتر به صورت نظام‌مند مطرح شده است.
کتاب «اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان؛ از فارابی تا ابن خلدون» با هدف رفع این نقص تألیف شده و مؤلف در آن کوشیده است تا مبانی و اصول اندیشه متفکران مسلمان را از چند طریق و از دل آثار به جامانده از آن متفکران نظام دهد.
تاریخ‌نگاری در نزد مسلمانان، روش‌های تحقیق متفکران مسلمان و بررسی فرهنگی آنان (سفرنامه‌ها و مطالعات فرهنگی) ازجمله آن طرق هستند. اندیشه‌های اجتماعی ابونصر فارابی و ابوریحان بیرونی و امام محمد غزالی و ابن‌خلدون نیز، که نماینده متفکران مسلمان در حوزه اندیشه اجتماعی‌اند، در این کتاب نقد و تفسیر شده است.
دو عنوان «ناریخ تفکر اجتماعی در اسلام» و «اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان» در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی جزو واحدهای درسی دوره‌های لیسانس و فوق‌لیسانس رشته علوم‌اجتماعی قرار گرفته است. در نخستین گام این سوال مطرح می‌شود که آیا این عناوین درسی به اعتبار خاص اجتماعی و در چارچوب یافتن مناسب‌ترین راه‌حل‌ها برای مسائل اجتماعی کشورمان موضوعیت دارند؟ و اینکه بدون ملاحظه شرایط خاص پس از انقلاب اسلامی در ایران، همچنان به لحاظ نظری و علمی جایگاهی برای این مباحث وجود داشته است؟
کتاب حاضر در جهت پاسخگویی به دو سوال فوق تنظیم شده است. ابتدا در این کتاب سعی شده است، ضرورت‌های پرداختن به این موضوع و دیدگاه‌های مطرح در این زمینه بیان شوند. و سپس ضعف و قوت‌ها و تنگ‌ناهای موجود در اندیشه متفکران مسلمان مورد بررسی قرار گیرند. در ادامه اصول، ویژگی‌ها و مشخصات اندیشه اجتماعی مسلمانان ارائه شده و در پایان آراء و نظریات بعضی از متفکران مسلمان در دوره گذشته از قبیل فارابی، بیرونی، مسعودی، ابن‌بطوطه، غزالی طوسی و ابن‌خلدون بیان شده است.