انرژی جایگزین در خاورمیانه

از زمان طلوع عصر نفت، قیمت‌ها همواره نوسان داشته و تابع بی‌ثباتی بوده است و شدت و حدت و در واقع عمق تغییر چنین بی‏ثباتی‌ای، در سال‌های گذشته بی‏سابقه بوده است. در آغاز سال 2020، یک بشکه نفت بیشتر از 60 دلار فروخته می‌شد. چند ماه بعد، قیمت تگزاس اینترمیدیت، شاخص قیمت‏گذاری نفت خام سبک ایالات متحده، برای نخستین‌بار در تاریخ به حد منفی نزول یافت. فروشندگان مجبور شدند برای مشتریان پول نفت ناخواسته را برگردانند. چند ماه بعدتر، قیمت‌ها به دلیل پیشرفت جهانی در مهار کووید 19 و از سرگیری انواع فعالیت‌های مختلف، کاهش یافت. جنگ اوکراین و تحریم‌های اقتصادی غرب بر نفت و گاز طبیعی روسیه، دغدغه‌های اتکا بر سوخت‌های فسیلی و امنیت انرژی را دو چندان کرد.
هدف این کتاب، تهیه و تدوین متونی است که موضوعات سیاسی، زیست‏محیطی و فنی را در رابطه با سیاست‏های پیشنهادی مختلف برای پاسخ به تغییرات آب‏و‏هوایی تشریح کند. تمرکز ما عمدتاً بر علم تغییرات آب‏و‏هوایی یا بر جزئیات فناوری نیست، هر‏چند گزارش‏هایی از آخرین دستاوردها ارائه می‏شود تا به ارزیابی کارآمدی گزینه‏های مختلف کمک بکند؛ بلکه تمرکز اصلی ما معطوف به سیاست‏گذاری در رابطه با کشمکش‏ها بر سر اینکه کدام راهبرد تعقیب شود، است.
کتاب حاضر، به منطقه‏ای در جهان توجه می‏کند که در آن منطقه، منازعات مرتبط با انرژی فراگیر و از حیث ژئوپلیتیکی مهم هستند، این منطقۀ خاورمیانه است؛ منطقه‏ای که در موارد زیادی، تغییر سریع سیاسی در جریان است. این امر به نوبۀ خود می‏تواند به کشف مسیرهای جدید در رابطۀ با انرژی بینجامد. اگر‏چه نفت و گاز به سلطۀ خود ادامه می‏دهند، اما این منطقه منابع انرژی تجدیدپذیر بسیار عظیمی دارد که اکنون در حال کشف‏شدن قرار دارند و در‌عین‏حال برخی کشورهای منطقه به انرژی هسته‏ای به‏عنوان گزینۀ جدید انرژی نگاه می‏کنند. کتاب حاضر انگیزۀ این تغییرات را بررسی می‏کند. این تغییرات شامل آگاهی فزاینده _ از اینکه تقاضا برای انرژی افزایش خواهد یافت _ می‏باشد؛ چرا‏که اقتصادها گسترش می‏یابند و تغییرات آب‏و‏هوایی بر انرژی لازم برای شرایط هوایی و نمک‏زدایی برای هدایت سهم چشمگیری از نفتی که به‏طرز دیگری کشف می‏شود، تأثیر می‏گذارد. افزون بر این، پیامدهای آب‏و‏هوایی گستردۀ جهانی در تکیۀ مداوم بر سوخت‏های فسیلی نشان می‏دهد که با‌توجه‌به این احتمال که این منطقه به صادرکنندۀ اصلی انرژی مشتق از خورشید تبدیل می‏شود (چه در شکل برق یا سوخت ترکیبی که باعث استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر می‏شود) تنوع، امری معقول و منطقی خواهد بود.
جودت بهجت متولد 1960 در قاهره مصر، استاد علوم سیاسی و فارغ‌التحصیل دانشگاه آمریکایی قاهره است و از دانشگاه دولتی فلوریدا در آمریکا مدرک دکتری ‏گرفته است. او از 1995 تا 2009 مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه پنسیلوانیا بود و در سال 2006_‌2007 موفق به دریافت جایزۀ ویژۀ پژوهشی از این دانشگاه شد. بهجت از متخصصان نامدار حوزه انرژی است و آثارش به زبان‌های عربی، روسی، آلمانی، ایتالیایی، پرتغالی، ژاپنی و فارسی ترجمه شده است. پیش‌تر از او کتاب امنیت انرژی به چاپ رسیده است. کتاب حاضر، به‌دنبال بررسی منطقه‌ای در جهان (خاورمیانه) است که از حیث ژئوپلیتیکی بسیار مهم است؛ منطقه‌ای که شاهد تغییرات سریع سیاسی است. اگر چه نفت و گاز در این مناطق به سلطۀ خود ادامه می‌دهند، اما این منطقه انرژی تجدیدپذیر بسیار عظیمی دارد که هنوز کشف نشده است و برخی کشورها نیز به انرژی هسته‌ای به‌عنوان گزینۀ جدید انرژی نگاه می‌کنند. کتاب حاضر انگیزۀ این تغییرات را بررسی می‌کند.