عرفان و فلسفه

استیس در کتاب «عرفان و فلسفه» درصدد پاسخ دادن به این پرسش است که: «حال یا تجربة عرفانی» چه رابطه‌ای با مسائل مهم «فلسفه» دارد؟ از منظر روان‌شناسی پژوهش، در واقع، «عرفان» موضوع این کتاب است و «فلسفه» رویکرد آن. استیس، که در فلسفه استاد بوده، ادیان و مذاهب شرق و غرب را نیز، توأمان می‌شناخته است.
در نظر او، دیانت و تجربة دینی همسان با عرفان است و عرفانی که وی از آن سخن می‌گوید عرفان قدیم یا جدید یا عرفان نحله و ملّتی خاص نیست. او ویژگی‌های مشترکی را که در «عرفان‌ها» می‌بیند مدّ نظر دارد و، به محک فلسفه، از این نقد عیار می‌گیرد؛ آن هم فلسفه‌ای از نوع فلسفة اسپینوزا در کتاب «اخلاق»، و دور از صغرا و کبراهای فراوان منطقی و استدلال‌های خسته‌کنندة فلسفی. ازاین‌رو، خواندن آن عارف و عامی را به کار می‌آید.
آثار استیس زبانی ساده و بدون پیچش دارند و مترجم توانای این اثرِ او نیز به‌خوبی از عهدة برگرداندن آن ویژگی‌ها به زبان فارسی برآمده است. برای ایرانیان که دفتر پربرگی از ادبیات و فرهنگشان حکایت «عقل و عشق» است داوری معتدل و منصفانة استیس با ترجمة روان خرمشاهی بسی خواندنی و سودمند است.