کتاب نفوذ راهبردی

در مقدمه کتاب «نفوذ راهبردی در نظام دینی؛ از منظر آموزه‌های قرآنی- روایی» آمده است:

در تعالیم و آموزه‏‌های دینی، نزاعی تاریخی میان جبهه حق یعنی انبیای الهی و اوصیای آن‌ها^(ع) ازیک‌طرف و طاغوت، استکبار، فراعنه تاریخ و در مجموع، جبهه باطل از سوی دیگر ترسیم ‌شده است. رویارویی که ازیک‌طرف بر محور دعوت به توحید و اقامه آن برای حاکمیت دین خدا و از سوی دیگر بر محور شرک، کفر، دنیاپرستی و شیطان‏محوری است. این درگیری در نقطه اوج خود در دوران معاصر، همان درگیری تمدن جدید غرب با ادیان الهی ازجمله اسلام و به‌طور برجسته نظام اسلامی است. پرسش اصلی، اما این است که آیا این درگیری و نزاع تاریخی در چهره‌ای ثابت و همواره از جنس سخت بوده است یا چهره آن در ادوار مختلف تغییر یافته است؟ مدعای پژوهش مبتنی بر آن است که این چهره در درازنای تاریخ تا امروز نمی‌توانسته ثابت باشد و رویکرد غیرنظامی و نرم، پایه اصلی این مقابله و رویارویی را تشکیل می‌داده است.

همین مفهوم در ادبیات نوین سیاسی بدین‏گونه تبیین می‌شود که گفتمان‌های سیاسی و امنیتی پس از دوران جنگ سرد دچار دگرسانی و دگردیسی در مفهوم قدرت، امنیت و تهدید شده است. در گفتمان پیشین، امنیت با تهدید تعریف می‌شد و بر آن اساس برای رویارویی با تهدید، بر مولفه قدرت نظامی تاکید می‌شد. طبعا راهبرد رویارویی نیز ارتقای توان نظامی و بازدارندگی سخت در برابر نیروی نظامی حریف بود. در گفتمان پساجنگ سرد و نوین امنیت ملی، امنیت، تهدید و قدرت چندوجهی است و پدیده‌ای متاثر از مولفه‌های گوناگون مادی و ذهنی و دارای وجوه نرم‌افزاری و سخت‌افزاری است؛ بنابراین در این نگاه، تهدید شامل تهدیدات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، نظامی و غیره است و پایه‌ای نرم‌افزارانه دارد. به عبارت روشن‌تر، قدرتِ نرم، بنیاد زیرساخت و جوهر بنیادی امنیت همه‌جانبه یک نظام سیاسی خواهد بود و در مقابل، تهدیدات امنیت ملی این نظام سیاسی، رویکردی نرم‌افزارانه خواهد داشت. از این روست که رهیافت تقابل‏گرایی و سخت‌افزارانه نظامی محور، جای خود را به رویکرد نرم‏افزاری و جنگ نرم داده است.

فارغ از مباحث تاریخی و صرفا با بررسی و تحلیل آیات قرآن و روایات معصومین^(ع) روشن می‏‌شود که در هر زمان و مقطعی از مقاطع تاریخی، با شکل‌گیری جریان حق و نهایتا استقرار و شکل‏‌گیری جریان و حاکمیت دینی، نزاع تاریخی مقابله با جبهه نور، مجددا توسط جبهه و جریان ظلمات و باطل آغاز شده است. این جریان ابتدا با ابزارهای سخت‌افزارانه به مصاف نظام دینی آمده‏اند و پس از ناتوانی در شکست آن، رویکرد نرم‏افزارانه را در پیش گرفته‏اند. نمونه‏های متعدد آن از حضرت آدم^(ع) تا خاتم‏الانبیا^(ع) در جای‌جای آیات قرآن و روایات مشاهده می‌شود و شواهد زنده و ملموس آن نیز با نگاهی به تحولات بیش از یک سده گذشته نظام‌های سیاسی کاملاً قابل‌ مشاهده است.

پیکره اصلی این کتاب در سه فصل سازمان یافته است. فصل اول به مبانی و مفاهیم نظری پژوهش می‌پردازد. فصل دوم، روش‌شناسی و تمهیدهای نظری و عملی تحقیق را گزارش می‌کند که بخش اصلی آن مربوط به ارائه تعاریف و مبانی «تفسیر اجتهادی»، ویژگی‌ها و الزامات آن و هم‌چنین تبیین نظری گرایش «تفسیر موضوعی» می‌باشد. روش‌شناسی فرآیند پژوهش و مبانی و روش تولید مفاهیم و نظریه‌پردازی در این زمینه و فرآیند تحلیل داده‌ها اعم از آیات و روایات و مفاهیم همسو با نفوذ راهبردی از دیگر موضوعات تشکیل‌دهنده این فصل است.

فصل سوم، که درواقع مهم‌ترین و محوری‌ترین رکن این کتاب است در قالب سه گفتار به نفوذ راهبردی، عوامل، روش‌ها و عرصه‌های آن از منظر آیات و روایات می‌پردازد. گفتار نخست به عامل‌شناسی نفوذ راهبردی در آیات و روایات اختصاص دارد. گفتار دوم به روش‌شناسی نفوذ راهبردی در دو قالب کلان روش یا جنگ شناختی- ادارکی و سپس به معرفی 20 نمونه از عمده‌ترین تاکتیک‌های این نفوذ در مفاهیم و واژگان قرآنی- روایی می‌پردازد. گفتار سوم ابعاد و عرصه‌های نفوذ راهبردی در سه بخش نفوذ در دستگاه بینشی- معرفتی، نفوذ در دستگاه نگرشی- انگیزشی و نفوذ در حوزه کنشی را می‌نمایاند. ایدئولوژی‌سازی، سکولارسازی فردی، ساختاری و نقشی، لیبرال‌سازی، بدیل‌سازی اسلام رحمانی به‌جای اسلام ناب، اقلی‌سازی فرهنگ اسلامی، ایجاد اختلال در نظام ارزشی، بی‌اعتبارسازی نظام ارزشی، شبکه‌سازی فکری، معتبرسازی نظام سلطه، عبور از جهاد کبیر، امتزاج حق و باطل، تزیین دشمن، خودی‌پنداری دشمن، تغییر مرجعیت فکری- رفتاری، تغییر معیارها و سنجه‌های نظام دینی، شکل‌دهی خط تردید، ناکارآمدسازی کارویژه‌های نظام دینی، رهبری، خواص و نخبگان، حاکمان، تغییر اولویت‌ها، تغییر سبک زندگی، نابسامان‌سازی کنش‌های اعتقادی، سیاسی و اجتماعی از جمله موضوعاتی است که در این بخش شناسایی و تشریح شده است.